Η αρτηριακή υπέρταση είναι η πάθηση η οποία ευθύνεται για το 50% του συνόλου των θανάτων από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιοπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο. Φυσικά, ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών στην υγεία των υπερτασικών ασθενών είναι μεγαλύτερος εφόσον συνυπάρχουν και άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υψηλή χοληστερόλη ή/ και το κάπνισμα.

Στη χώρα μας το ποσοστό του πληθυσμού που πάσχει από αρτηριακή υπέρταση είναι κατά μέσο όρο 20%. Δυστυχώς μέχρι σήμερα είναι χαμηλά τα ποσοστά των ασθενών που ρυθμίζονται ικανοποιητικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ασθενείς είτε δεν λαμβάνουν το δόκιμο συνδυασμό αντιϋπερτασικών φαρμάκων είτε δε συμμορφώνονται με τις υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες.

Δεδομένα από τις μεγαλύτερες Ιατρικές Σχολές παγκοσμίως δείχνουν ότι  ο τρόπος ζωής παίζει σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της αρτηριακής πίεσης.  Παρακάτω παρατίθενται οι κύριες συνήθειες που αν ενταχθούν στην καθημερινότητα μπορούν να προκαλέσουν μείωση της αρτηριακής πίεσης και επομένως μείωση στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή.

High Blood Pressure Obesity High Resolution Stock Photography and Images - AlamyΑπώλεια βάρους και τακτική μέτρηση της περιμέτρου της μέσης

Η απώλεια βάρους είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές αλλαγές του τρόπου ζωής που μπορεί να συντελέσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Μείωση του βάρους κατά ένα κιλό μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά περίπου 1 mmHg. Η τακτική μέτρηση της περιφέρειας της μέσης είναι απαραίτητη γιατί η αυξημένη συγκέντρωση λίπους στην περιοχή αυτή θέτει τους ασθενείς σε μεγαλύτερο κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση άσχετα με το συνολικό σωματικό βάρος.

 

Τακτική άσκηση

Η τακτική αερόβια άσκηση (150′ /εβδομάδα ή 30′ τις περισσότερες μέρες) μπορεί να ελαττώσει την αρτηριακή πίεση κατά 5-8 mmHg. Φυσικά η διακοπή της ασκήσεις είναι ικανή να προκαλέσει εκ νέου άνοδο της πίεσης. Εξάλλου είναι γνωστό πλέον ότι τόσο η διαλειμματική όσο και η ισομετρική άσκηση βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Στόχος είναι η προσθήκη ασκήσεων μυϊκής ενδυνάμωσης 2 φορές εβδομαδιαίως.

Υγιεινή διατροφή

Η ενδεδειγμένη διατροφή για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης πρέπει να είναι πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και φτωχή σε ακόρεστα λιπαρά( όπως αυτά που περιέχονται στο βούτυρο, στο κόκκινο κρέας )τα οποία αυξάνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης.

Η τήρηση της ανωτέρω διατροφής μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση έως και 11 mmHg. Σαφώς δεν είναι εύκολο να τροποποιηθούν οι διατροφικές συνήθειες για αυτό θα πρέπει να γίνουν τα εξής:

  • Καταγραφή εβδομαδιαίου ημερολογίου γευμάτων και περιορισμός ή αντικατάσταση των ακατάλληλων τροφίμων
  • Έλεγχος στις ετικέτες των τροφίμων και ενίσχυση της διατροφής με πηγές καλίου (όπως φρούτα και λαχανικά και όχι συμπληρώματα) που μειώνουν τις επιδράσεις του νατρίου. Οι πλέον ωφέλιμες καλιοσυντηρητικές στροφές είναι οι μπανάνες, το αβοκάντο, το πεπόνι, τα μανιτάρια, οι γλυκοπατάτες, οι ντομάτες, ο τόνος και τα φασόλια. Λοιπές τροφές που συντελούν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης είναι η βρώμη, το σκόρδο, τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, οι φακές, το καρπούζι, το ακτινίδιο, τα μούρα, τα τεύτλα και η μαύρη σοκολάτα.

Μείωση της πρόσληψης νατρίου

Μικρή μείωση στην πρόσληψη του νατρίου μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά 5- 6 mmHg. Ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι (2300mg) την ημέρα είναι επαρκές. Ωστόσο ακόμα χαμηλότερη πρόσληψη νατρίου (1.500 mg/ ημέρα ή λιγότερο) είναι ιδανική για τους περισσότερους ενήλικες. Εάν δε γίνεται να μειωθεί δραστικά το νάτριο στη διατροφή μπορεί τουλάχιστον να μειωθεί σταδιακά. Οι θηλές της γλώσσας θα προσαρμοστούν με την πάροδο του χρόνου και οι ασθενείς θα εξοικειωθούν με το ανάλατο φαγητό.

Περιορισμός αλκοόλ

Καταναλώνοντας αλκοόλ με μέτρο βοηθάμε στη μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά 4 mmHg περίπου. Το προστατευτικό αυτό αποτέλεσμα καταργείται εφόσον γίνει υπερκατανάλωση. Επίσης, η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων αιθανόλης μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των αντιϋπερτασικών φαρμάκων.

Μείωση της καφεΐνης

Είναι αμφιλεγόμενος ο ρόλος της καφεΐνης στην αρτηριακή πίεση. Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει την πίεση έως και 10 mmHg όταν καταναλώνεται σπάνια. Οι άνθρωποι όμως που πίνουν καθημερινά καφέ μπορεί να έχουν μικρή ή καθόλου επίδραση στην αρτηριακή τους πίεση. Για να ελέγξει κάποιος εάν η καφεΐνη που προσλαμβάνει αυξάνει την αρτηριακή του πίεση πρέπει να ελέγξει την πίεσή του 30 λεπτά μετά την κατανάλωση καφέ. Εάν διαπιστωθεί αύξηση της πίεσης κατά 5-10 mmHg τότε ενδέχεται η καφεΐνη να δρα επιβαρυντικά οπότε θα πρέπει να δοθούν οδηγίες από το θεράποντα καρδιολόγο.

Μείωση του άγχους

Τόσο το περιστασιακό όσο και το χρόνιο στρες μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Οι συνήθεις μηχανισμοί είναι το κάπνισμα και η υπερκατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων και αλκοόλ ως αντίδραση των ανθρώπων στις στρεσογόνες συνθήκες. Η διαχείριση του άγχους με οποιοδήποτε τρόπο κι αν γίνεται έχει ευνοϊκές επιδράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα και στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.

Απαραίτητες μέθοδοι για τον έλεγχο των διακυμάνσεων της αρτηριακής πίεσης είναι η παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης στο σπίτι και η τοποθέτηση συσκευών 24ωρης καταγραφής (Holter Πίεσης) στο ιατρείο. Επίσης, οι τακτικές επισκέψεις στον καρδιολόγο είναι καθοριστικές για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Εκτός όμως από την ιατρική βοήθεια η υποστήριξη της οικογένειας και των φίλων μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης και της υγείας στο σύνολό της.

Συμπερασματικά, όλα τα νεότερα δεδομένα καταδεικνύουν ότι η επαφή με άτομα που μπορούν να δώσουν συναισθηματική ώθηση και στήριξη ή να προσφέρουν πρακτικές συμβολές συντελεί στην αντιμετώπιση πολλών νοσημάτων.