Το μεταβολικό σύνδρομο (ΜΣ) είναι μία σοβαρή πάθηση που ακόμα παραμένει άγνωστη για  μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο περιοδικό JΑΜΑ αναφέρει διαπιστωμένη  έκρηξη κρουσμάτων από τη συγκεκριμένη νόσο γι’ αυτό και το ΜΣ έχει χαρακτηριστεί ως σιωπηρή επιδημία του 21ου αιώνα. Οι κάτωθι ερωταποκρίσεις θα σας φανούν πολύ διαφωτιστικές:

  • Τι είναι το ΜΣ;

Σύμφωνα με την εκδοτική εταιρία Merriam-Webster οι επιμέρους λέξεις της νόσου έχουν την εξής ερμηνεία:

Μεταβολικό: Σχετίζεται με χημικές αλλαγές εντός των ζωντανών κυττάρων μέσω των οποίων παρέχεται ενέργεια για επιτέλεση  ζωτικών λειτουργιών

Σύνδρομο: Ομάδα σημείων και συμπτωμάτων που χαρακτηρίζουν μια συγκεκριμένη ασθένεια ή κατάσταση

  • Πότε ένα άτομο πάσχει από ΜΣ;

Ένα άτομο πάσχει από ΜΣ όταν συγκεντρώνει τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω κριτήρια:

  1. Παχυσαρκία: Δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30kg/m2 ή περισσότερο( ή περίμετρος μέσης μεγαλύτερη από 88cm για τις γυναίκες και μεγαλύτερη από 102cm για τους άντρες)
  2. Αυξημένα τριγλυκερίδια αίματος: (>150mg/dl)
  3. Χαμηλή HDL χοληστερόλη (<40mg/dl στους άνδρες και <50mg/dl στις γυναίκες)
  4. Αυξημένη αρτηριακή πίεση (Συστολική πίεση μεγαλύτερη από 130mmHg ή/και διαστολική πίεση μεγαλύτερη από 85mmHg ή λήψη αντιυπερτασικής αγωγής)
  5. Αυξημένο σάκχαρο αίματος: Επίπεδο γλυκόζης ορού νηστείας ίσο ή μεγαλύτερο από 100mg/dl (ή λήψη αντιδιαβητικών δισκίων)
  • Ποια είναι η σημασία του ΜΣ;

Eίναι σημαντική η έγκαιρη διαπίστωση του μεταβολικού συνδρόμου γιατί αποτελεί καθοριστικό παράγοντα  κινδύνου εμφάνισης των εξής νοσημάτων:

Α. Καρδιαγγειακών παθήσεων

Β. Διαβήτη

Γ. Ηπατική (Λιπώδες ήπαρ, χοληστερινικοί λίθοι) και νεφρική νόσο

Δ. Υπνική άπνοια

Ε. Μορφές κακοήθειας

ΣΤ. Πολυκυστικές ωοθήκες

Στο μέλλον πιθανώς το ΜΣ να ενοχοποιηθεί και για άλλες παθήσεις

  • Ποια είναι τα ποσοστά εμφάνισης του ΜΣ;

Τα ποσοστά εμφάνισης είναι παρόμοια μεταξύ ανδρών και γυναικών και αυξάνονται πολύ με την πάροδο της ηλικίας. Πρόσφατη μελέτη που συμπεριέλαβε 17.000 άτομα στις Η.Π.Α έδειξε ότι το 50% όλων των ατόμων άνω των 60 ετών έπασχαν από ΜΣ. Τα ευρήματα αυτά δεν προκαλούν έκπληξη δεδομένης της γνωστής σχέσης μεταξύ παχυσαρκίας και ΜΣ και της τεκμηριωμένης επιδημικής έξαρσης της παχυσαρκίας στις Η.Π.Α. Ωστόσο, ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το ΜΣ αυξάνεται πολύ γρήγορα μεταξύ συγκεκριμένων εθνοτικών ομάδων (Ισπανόφωνοι) όπως και στους νεαρούς ενήλικες. Αυτές οι τάσεις προβλέπεται να συνεχιστούν και στο μέλλον. Εξάλλου, επειδή ο πλυθησμός στις Η.Π.Α γερνάει και το ΜΣ είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ) εκτίμησε ότι το ΜΣ σύντομα θα γίνει ο κύριος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις (περισσότερο και από το κάπνισμα). Επίσης, ορισμένα συστατικά του ΜΣ όπως η παχυσαρκία και η υπέρταση σχετίζονται με σοβαρή νόσηση από την τρέχουσα πανδημία Covid-19.

  • Τι προκαλεί το μεταβολικό σύνδρομο;

Δεν είναι απολύτως γνωστά τα αίτια εμφάνισης του ΜΣ. Φαίνεται ότι είναι πολυπαραγοντική νόσος. Η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη του ΜΣ. Οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να είναι η αιτία του συνδρόμου. Άλλοι πιστεύουν ότι οι ορμονικές αλλαγές που προκαλούνται από το χρόνιο στρες οδηγούν σε κοιλιακή παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη και υψηλότερα λιπίδια του αίματος. Τέλος, παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην εκδήλωση του ΜΣ περιλαμβάνουν γενετικές αλλαγές στην ικανότητα του ατόμου να διασπά τα λιπίδια και στον τρόπο κατανομής του σωματικού λίπους.

  • Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης του συνδρόμου;

H απώλεια βάρους αυξάνει τη HDL, μειώνει τη LDL χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια και τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Η απώλεια ακόμα και μικρής ποσότητας κιλών μπορεί να μειώσει την ποσότητα του κοιλιακού λίπους. Η άσκηση, η μείωση της ποσότητας αλκοόλ και η διακοπή του καπνίσματος είναι απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής για την αντιμετώπιση του συνδρόμου.

Αναλυτικότερα, η διατροφή σύμφωνα με το ΑΗΑ πρέπει να περιλαμβάνει:

Α. Δημητριακά ολικής άλεσης που έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, άρα απορροφώνται βραδέως και δεν προκαλούν ταχεία αύξηση της ινσουλίνης και

Β. Φρούτα και λαχανικά

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες (2015-2020) ένα άτομο που λαμβάνει 2.000 θερμίδες/ μέρα πρέπει να καταναλώνει 2,5 φλυτζάνια λαχανικά και 2 φλυτζάνια φρούτα/μέρα. Η ποικιλία είναι απαραίτητη λόγω των διαφορετικών ειδών θρεπτικών συστατικών.

Στο πλαίσιο της πρόληψης εκτός από τη διατροφή σημαντικό ρόλο παίζει και η άσκηση     που ως γνωστόν μειώνει την όρεξη, την αρτηριακή πίεση,την LDL χοληστερόλη, προλαμβάνει την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2, βελτιώνει τον ύπνο και τη συναισθηματική κατάσταση. Από τα διάφορα είδη άθλησης το περπάτημα αποτελεί την πιο απλή και ευεργετική άσκηση για οποιονδήποτε.

Εάν η διατροφή, η άσκηση και οι λοιπές αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν είναι αποτελεσματικές τότε ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει φαρμακευτική αγωγή για μείωση της αρτηριακής πίεσης, της LDLχοληστερόλης και για ρύθμιση του σακχάρου.

Η χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους (βαριατρική χειρουργική) είναι αποτελεσματική θεραπεία για τη νοσογόνο παχυσαρκία (σε άτομα που δεν βελτιώθηκαν με τις προηγούμενες μεθόδους). Μελέτες έχουν δείξει ότι η χειρουργική επέμβαση γαστρικής παράκαμψης βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του σωματικού βάρους έως ένα χρόνο μετά τη διαδικασία.

Η διά βίου δέσμευση για υγιεινό τρόπο ζωής (τουλάχιστον 30′ άσκησης/μέρα, η λήψη  λαχανικών, φρούτων, άπαχης πρωτεϊνης, δημητριακών ολικής άλεσης, ο περιορισμός άλατος και κορεσμένων λιπαρών, η διατήρηση υγιούς βάρους και η διακοπή του καπνίσματος) αποτρέπει σε σημαντικό ποσοστό την πιθανότητα εμφάνισης του μεταβολικού συνδρόμου.