Οξύ καρδιακό επεισόδιο: Πρόσφατα δεδομένα και συμβουλές για την αποφυγή του

Τόσο στο παρελθόν όσο και στον αιώνα που διανύουμε η στεφανιαία νόσος αποτελεί την κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως. Η συνηθέστερη εκδήλωση της νόσου είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 25% των θανάτων ετησίως οφείλονται σε καρδιακή νόσο. Κάθε 60 δευτερόλεπτα ένας Αμερικανός πολίτης αποβιώνει από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στις αναπτυγμένες χώρες λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής  οι προδιαθεσικοί παράγοντες -για στεφανιαία νόσο -όχι μόνο δεν έχουν ελεγχθεί αλλά αντιθέτως εκτείνονται σε ολοένα και περισσότερες πληθυσμιακές ομάδες. Στις   αναπτυσσόμενες χώρες τα συστήματα υγείας  δεν είναι προηγμένα οπότε η αντιμετώπιση των οξέων καρδιακών συμβαμάτων δεν είναι ταχεία και αποτελεσματική.

Εκτιμάται ότι περίπου 24 εκατομμύρια άνθρωποι θα αποβιώσουν από καρδιαγγειακή νόσο έως το 2030.

Aναλυτικότερα οι προδιαθεσικοί παράγοντες που θεωρούνται υπαίτιοι για την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου είναι οι κάτωθι:

1. Κάπνισμα
2. Σακχαρώδης διαβήτης
3. Υπέρταση
4. Δυσλιπιδαιμία
5. Κατανάλωση αλκοόλης
6. Παχυσαρκία
7. Στρεσογόνα ερεθίσματα
8. Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
9. Δίαιτα φτωχή σε φρούτα και λαχανικά

Είναι πλέον γνωστό  ότι και η προσβολή από τον κορωνοϊό SARS-COV-2 μπορεί να ευθύνεται για εμφάνιση οξέος καρδιακού επεισοδίου. Όσον αφορά την παθοφυσιολογία της νόσου είναι σαφές ότι η ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων προδιαθεσικών παραγόντων έχει ως συνέπεια τη δυσλειτουργία του έσω τοιχώματος (ενδοθήλιο) των αγγείων και ακολούθως τη δημιουργία αθηροσκληρωτικής πλάκας. Η αιφνίδια ρήξη ή η θρόμβωση αυτών των πλακών προκαλεί περαιτέρω μείωση της διαμέτρου του αυλού των αρτηριών, μείωση της αιματικής ροής και τελικά ισχαιμία ή έμφραγμα (νέκρωση) του μυοκαρδίου.

Κύρια συμπτώματα

• Προκάρδιο άλγος (ή καύσος ή δυσφορία) με πιθανές αντανακλάσεις στους ώμους ή στην άνω κοιλία ή στο οπίσθιο θωρακικό τοίχωμα ή στον τράχηλο ή στην κάτω γνάθο
• Ναυτία ή έμετος
• Δύσπνοια
• Κρύος ιδρώτας (κυρίως στο πρόσωπο)
• Ζάλη, σκοτοδίνη ή αίσθημα αφανισμού
• Ασυνήθιστη ή αναιτιολόγητη κόπωση

Το προκάρδιο άλγος είναι το συνηθέστερο σύμπτωμα. Ωστόσο οι ασθενείς πρέπει να είναι ενήμεροι και για τα λοιπά συμπτώματα και εφόσον παρουσιάσουν ένα ή περισσότερα εξ΄ αυτών να απευθυνθούν άμεσα στον καρδιολόγο. Σε περίπτωση που καθίσταται ανέφικτη η επικοινωνία με το θεράποντα καρδιολόγο θα πρέπει να κληθεί άμεσα ασθενοφόρο και ο ασθενής να μεταβεί στο εφημερεύον νοσοκομείο που έχει αιμοδυναμικό εργαστήριο ώστε εάν τεκμηριωθεί οξύ στεφανιαίο επεισόδιο να διενεργηθεί άμεσα πρωτογενής αγγειοπλαστική (rescue PTCA). Κατά τη διάρκεια του οξέος επεισοδίου ο ασθενής θα πρέπει αν παραμείνει κλινήρης και να μη λάβει καμία θεραπευτική αγωγή άνευ καρδιολογικής σύστασης.

Το οξύ καρδιολογικό επεισόδιο πρέπει να αντιμετωπισθεί το ταχύτερο δυνατό. Η καθυστέρηση μετάβασης στο νοσοκομείο μπορεί να αποβεί μοιραία.

Συμβουλές από την Ιατρική σχολή του Harvard

• Η άλιπος διατροφή είναι λάθος

Η πλήρης απομάκρυνση λίπους από τη διατροφή δεν είναι απαραίτητη. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες διαταράσσουν την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη και οδηγούν στο διαβήτη.  Δεν χρειάζεται όμως να αποκλειστούν από τη διατροφή τα ακόρεστα λιπαρά (ξηροί καρποί, σπόροι, ελιές, αβοκάντο, ψάρια κλπ). Αυτά προσδίδουν γεύση στην τροφή και προστασία στο καρδιαγγειακό σύστημα.

• Βρώση λαχανικών

Μελέτη που παρουσιάστηκε στο British Journal of Nutrition (17/07/2020 )απέδειξε ότι η λήψη τουλάχιστον 45 γρ ανθοκραμβοειδών λαχανικών ημερησίως (μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, κουνουπίδι κλπ) μείωσε την ασβέστωση της αορτής. Οι ίνες που περιέχουν τα λαχανικά αυτά μειώνουν την αθηροσκλήρωση.

• Πλήρης έλεγχος λιπιδαιμικού προφίλ

Τα μισά καρδιακά επεισόδια συμβαίνουν σε άτομα με φυσιολογική LDL χοληστερόλη. Άρα μόνο ο έλεγχος των δεικτών χοληστερόλης (CHOL, HDL, LDL) και των τριγλυκεριδίων δεν είναι πλήρης. Θα πρέπει να ελέγχονται και άλλες λιποπρωτεΐνες γνωστές ως αθηρογόνα σωματίδια (IDL, VLDL, χυλομικρά).

• Αναγκαίος ο αντιγριπικός εμβολιασμός

Πρόσφατη δημοσίευση (08/2020) στο Annals of Internal Medicine αναφέρει ότι 12% των ασθενών που νόσησαν από εποχική γρίπη παρουσίασαν σοβαρό καρδιαγγειακό σύμβαμα. Όπως έχει αναφερθεί και σε προγενέστερο δημοσιευμένο άρθρο μας η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος διεγείρει τη φλεγμονώδη διεργασία η οποία δρα βλαπτικά στο καρδιαγγειακό σύστημα. Άρα επιβάλλεται ο άμεσος αντιγριπικός εμβολιασμός.

• Συνεχής κίνηση

Ο Dr Hicham Skali και λοιπές ερευνητικές ομάδες υποστηρίζουν ότι η καθιστική ζωή συντελεί στην εμφάνιση αντοχής στην ινσουλίνη η οποία προάγει τη φλεγμονή και τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών. Aκόμα και 30 λεπτά αερόβια άσκηση την ημέρα δεν είναι αρκετή για να ανατρέψει την ανωτέρω διαδικασία. Eίναι απαραίτητη η κίνηση για λίγα λεπτά πολλαπλές φορές ημερησίως.

• Μόλυνση του περιβάλλοντος: αόρατη απειλή για την καρδιά

Η έκθεση στα μικροσκοπικά σωματίδια PM 2.5 της ατμόσφαιρας μπορεί να επιτείνει τον κίνδυνο εμφάνισης οξέος καρδιακού επεισοδίου. Όταν τα σωματίδια αυτά (που προέρχονται από βιομηχανίες, οχήματα κλπ) εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλούν κυτταρική βλάβη μέσω  φλεγμονώδους  διεργασίας και οξειδωτικού στρες. Αυτοί είναι οι  κύριοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Ως εκ τούτου οι άνθρωποι θα πρέπει να αποφεύγουν την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους που βρίσκονται είτε κοντά σε βιομηχανικές ζώνες είτε σε πολυσύχναστες οδούς.

• Η πρόσληψη στατινών και αντιϋπερτασικών φαρμάκων ωφελεί ασχέτως ηλικίας

Είναι γνωστό ότι οι στατίνες βοηθούν στη ρύθμιση της χοληστερόλης και στη σταθεροποίηση των ήδη δημιουργημένων αθηρωματικών πλακών. Πρόσφατη δημοσιευμένη μελέτη (07/2020) στο έγκριτο περιοδικό JAMA έδειξε ότι η αντιλιπιδαιμική  αγωγή δύναται να προφυλάξει τους ασθενείς από οξέα καρδιακά συμβάματα και να παρατείνει την επιβίωσή τους ακόμη και αν η χορήγηση των στατινών ξεκινήσει σε ηλικία μεγαλύτερη των 70 ετών. Παρόμοια μελέτη (08/2020) δημοσιευμένη στο περιοδικό Hypertension έδειξε ότι οι υπερήλικες που λαμβάνουν τα αντιϋπερτασικά τους φάρμακα σε τακτική βάση ωφελούνται συγκριτικά με συνομηλίκους τους που τα χρησιμοποιούν ευκαιριακά.

• Ο υγιεινός τρόπος ζωής μειώνει τη φλεγμονή

Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) είναι δείκτης φλεγμονής και σχετίζεται με τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας. Όταν τα επίπεδα CRP είναι μεγαλύτερα από 3mg/L φαίνεται ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης οξέος καρδιακού επεισοδίου. Ερευνητικά δεδομένα (05/2020) έδειξαν ότι η διακοπή του καπνίσματος, η μείωση του σωματικού βάρους και η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας μείωσαν τα επίπεδα της CRP. Επομένως, ο υγιεινός τρόπος ζωής αποδεδειγμένα μειώνει τη φλεγμονώδη διεργασία και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Συμπερασματικά η προστασία από το οξύ  (πιθανώς θανατηφόρο ) καρδιακό επεισόδιο πρέπει να βασιστεί σε δύο πυλώνες:

1. Τήρηση των ανωτέρω συμβουλών  κατά τη διάρκεια της καθημερινότητας
2. Εγρήγορση και αυξημένη υποψία από τον πάσχοντα για το ενδεχόμενο οξέος καρδιακού επεισοδίου και έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής φροντίδας.

Ο εγκλεισμός, η κοινωνική αποστασιοποίηση και η καθημερινή άκρως δυσάρεστη ειδησεογραφία για την πανδημία δεν πρέπει με κανένα τρόπο να αποπροσανατολίσουν τον πληθυσμό από τον υγιεινό τρόπο ζωής, την τακτική καρδιολογική παρακολούθηση και την άμεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας εφόσον παραστεί ανάγκη.