Η υψηλή αρτηριακή πίεση (γνωστή ως υπέρταση) αποτελεί έναν από τους κύριους προδιαθεσικούς παράγοντες ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης και δημιουργίας καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Ως υπέρταση ορίζεται βιβλιογραφικά η άνοδος της συστολικής αρτηριακής πίεσης σε επίπεδο ≥ 140 mmHg , της διαστολικής πίεσης ≥ 90 mmHg ή/και συνδυασμός αυτών. Οι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης αφορούν συνοσηρότητες, τον τρόπο ζωής, το οικογενειακό ιστορικό, το φύλο την ηλικία και την εθνικότητα. Μερικοί από τους παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να ελεγχθούν όπως η ηλικία ή το οικογενειακό ιστορικό. Όμως οι περισσότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης υπέρτασης μπορούν να αντιμετωπιστούν βάσει των -μέχρι τώρα- ερευνών.
- Τρόπος ζωής
Οι επιλογές του τρόπου ζωής μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για υπέρταση.
- Ανθυγιεινή διατροφή : Δίαιτα πλούσια σε νάτριο (ή φτωχή σε κάλιο) αυξάνει την αρτηριακή πίεση .Το μεγαλύτερο μέρος του νατρίου προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα (κοτομπουκιές, πατάτες τηγανιτές, τηγανητά σνακ, αναψυκτικά διαίτης τύπου κόλα, hotdog, επεξεργασμένα κρέατα, χάμπουργκερ, δημητριακά με προσθήκη ζάχαρης, τσιπς, παγωμένο τσάι, μαργαρίνη, ποπ κορν) και τρόφιμα εστιατορίων. Τροφές πλούσιες σε κάλιο που είναι προστατευτικές για τον οργανισμό είναι κυρίως οι μπανάνες, οι πατάτες, τα φασόλια και το γιαούρτι.
- Φυσική αδράνεια: Η καθιστική ζωή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης, καρδιακών παθήσεων , εγκεφαλικού επεισοδίου και οδηγεί ευκολότερα στην παχυσαρκία. Η αερόβια άσκηση μέτριας έντασης τουλάχιστον δυόμιση ώρες / βδομάδα και ο συνδυασμός της με ισομετρική άσκηση θεωρείται άκρως προστατευτικό μέτρο.
- Παχυσαρκία: Περισσότερο από το 67% των ενηλίκων στις ΗΠΑ είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (ΒΜΙ > 25). Επίσης, ένα στα τρία παιδιά στις ΗΠΑ ηλικίας 2 έως 19 ετών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει τα επίπεδα της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και μειώνει την HDL χοληστερόλη. Ως εκ τούτου ευοδώνει την εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης. Η απώλεια 5 – 10 κιλών δύναται να μειώσει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου.
- Υπερβολική κατανάλωση αιθανόλης μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Οι γυναίκες δεν πρέπει να πίνουν περισσότερο από ένα ποτό/μέρα και οι άντρες περισσότερο από δύο ποτά/ μέρα.
- Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης στους καπνιστές και σε μικρότερο ποσοστό επιβαρύνει και τους μη καπνιστές.
- Βιταμίνη D: Η ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να συνδέεται με καρδιακές παθήσεις και υπέρταση. Πρόσφατη έρευνα θέτει υπό αμφισβήτηση εάν η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Αναμφίβολα, η βιταμίνη D παραμένει ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό για την υγεία. Οι Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών Μηχανικής και Ιατρικής συνιστούν στους ενήλικες να αποφεύγουν να λαμβάνουν περισσότερες από 4.000 UI βιταμίνης D/ μέρα.
- Άπνοια ύπνου: Η υπνική άπνοια είναι δυνητικά απειλητική διαταραχή για τη ζωή γιατί συμπιέζονται οι ιστοί στον τράχηλο και μπλοκάρονται οι αεροφόρες οδοί. Οι άπνοιες στον ύπνο προκαλούν έντονη κόπωση κατά τη διάρκεια της μέρας , δυσχεραίνουν τα αντανακλαστικά των ασθενών και αποτελούν παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση υπέρτασης, καρδιακής ανεπάρκειας, διαβήτη και εγκεφαλικού επεισοδίου.
- Άγχος: Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το άγχος προκαλεί μακροχρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση. Όμως κατά τη διάρκεια αγχωτικών καταστάσεων διεγείρεται το νευρικό σύστημα και απελευθερώνοται ορμόνες (αδρεναλίνη και κορτιζόλη). Οι συγκεκριμένες ορμόνες προκαλούν αγγειοσύσπαση, αύξηση της καρδιακής συχνότητας και υπερτασικές αιχμές. Αν οι περίοδοι άγχους αυξάνονται και διαρκούν μεγάλα χρονικά διαστήματα ευοδώνουν την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
- Γενετική και οικογενειακό ιστορικό
Τα γονίδια πιθανότατα παίζουν ρόλο στην αρτηριακή πίεση όπως και σε κάποιες καρδιακές παθήσεις. Ωστόσο, είναι πιθανό τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης να μοιράζονται κοινό περιβάλλον και ως εκ τούτου να εκτίθενται στους ίδιους επιπρόσθετους δυσμενείς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ο κίνδυνος για υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξηθεί ακόμη περισσότερο όταν η κληρονομικότητα συνδυάζεται με ανθυγιεινές επιλογές του τρόπου ζωής (όπως το κάπνισμα και η ακατάλληλη διατροφή). Επομένως, η κληρονομικότητα δεν μπορεί να ελεγχθεί αλλά η επιλογή ενός υγιεινού τρόπου ζωής έχει βοηθήσει πολλούς ασθενείς με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης να αποφύγουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνιση της.
- Ηλικία, φύλο, εθνικότητα
Ο κίνδυνος εκδήλωσης υψηλής αρτηριακής πίεσης και καρδιαγγειακών νοσημάτων αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας γιατί τα αγγεία χάνουν την ελαστικότητά τους. Μέχρι την ηλικία των 45 ετών υψηλότερο ποσοστό ανδρών σε σύγκριση με τις γυναίκες παρουσιάζει υπέρταση. Μεταξύ των ηλικιών 45 έως 65 τα ποσοστά των ανδρών και των γυναικών με υπέρταση είναι παρόμοια. Μετά από αυτή την ηλικία μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών πάσχει από υπέρταση συγκριτικά με τους άντρες. Επίσης, οι Αφροαμερικανοί θεωρούνται περισσότερο επιρρεπείς στην εκδήλωση αρτηριακής υπέρτασης.
- Συνοσηρότητες – Φάρμακα – Εγκυμοσύνη
Η υπέρταση μπορεί να οφείλεται είτε σε νεφρική νόσο είτε σε όγκους των επινεφριδίων είτε σε καταστάσεις με ορμονική ανισορροπία. Επίσης, υπέρταση μπορεί να προκαλέσουν τα αντισυλληπτικά δισκία (κυρίως αυτά που περιέχουν οιστρογόνα), τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (μέσω κατακράτησης νατρίου και νερού) τα αντικαταθλιπτικά, τα αποσυμφορητικά και τα φυτικά συμπληρώματα (γλυκόριζα κλπ). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης γιατί οι ορμονικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα δύναται να προκαλέσουν υπέρταση (προεκλαμψία) ή να επιδεινώσουν προυπάρχουσα υψηλή αρτηριακή πίεση.
Συμπερασματικά, η υπέρταση είναι υπεύθυνη για περισσότερους από 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως και είναι ο πιο σημαντικός τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Ως εκ τούτου, ο έλεγχος και η ρύθμιση της υπέρτασης αποτελεί προτεραιότητα της διεθνούς υγειονομικής κοινότητας για τη μείωση του θανάτου, της αναπηρίας και του επακόλουθου οικονομικού κόστους από την εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Παράγοντες όπως η ηλικία, η γενετική προδιάθεση, το οικογενειακό ιστορικό, η φυλή και η εθνικότητα δεν μπορούν να μεταβληθούν. Αντιθέτως, η τροποποίηση της καθημερινότητας και η υιοθέτηση υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών είναι εφικτή αν υπάρχει θέληση και προγραμματισμός και συντελεί ουσιαστικά στην πρόληψη εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Εξαιρετικό άρθρο!