Επικαιροποιημένα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος παθαίνει οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Το 2019 οι καρδιαγγειακές παθήσεις ήταν υπεύθυνες για το 30% των θανάτων παγκοσμίως. Άρα, μόνο σ’ ένα έτος 18 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από καρδιακή νόσο.

Μέχρι σήμερα επικρατεί η αντίληψη ότι η καρδιαγγειακή νόσος προσβάλλει κατά βάση το ανδρικό φύλο. Πρόκειται περί λανθασμένης άποψης. Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την πρώτη παγκόσμια αιτία θανάτου στις γυναίκες και είναι επτά φορές πιό θανατηφόρα από τον καρκίνο του μαστού. Για παράδειγμα ,το 2018 οι καρδιακές παθήσεις ήταν υπεύθυνες για το θάνατο 300.977 γυναικών ενώ ο καρκίνος του μαστού ήταν το αίτιο θανάτου 42.455 γυναικών.

Το καρδιαγγειακό σύστημα των γυναικών διαφέρει από το αντίστοιχο των ανδρών. Οι γυναίκες έχουν μικρότερης διαμέτρου καρδιακές κοιλότητες και  αιμοφόρα αγγεία  από τους άνδρες. Η ποσότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων τους είναι μικρότερη και ως εκ τούτου είναι  περιορισμένη η μεταφορά οξυγόνου  στους ιστούς. Επιπλέον, οι γυναίκες είναι ευάλωτες στις απότομες πτώσεις της αρτηριακής πίεσης και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης σιωπηρής ισχαιμίας (ισχαιμικό επεισόδιο χωρίς εμφανή συμπτώματα) και θανάτου από αυτήν (συγκριτικά με το ανδρικό φύλο). Ωστόσο, στο ορμονικό σύστημά τους κυριαρχούν τα οιστρογόνα (τα οποία ενισχύουν τη δράση του νιτρικού οξειδίου που προέρχεται από το ενδοθήλιο και αποτρέπουν τη στεφανιαία αγγειοσύσπαση και θρόμβωση) σε αντίθεση με την τεστοστερόνη που είναι η κυρίαρχη ορμόνη στο ανδρικό φύλο. Επομένως, λόγω της προστατευτικής δράσης των οιστρογόνων κατά την αναπαραγωγική ηλικία το γυναικείο φύλο παρουσιάζει συμπτώματα καρδιαγγειακής νόσου δέκα χρόνια αργότερα από τους άνδρες.

Το κύριο σύμπτωμα καρδιαγγειακής νόσου στο γυναικείο φύλο είναι ο πόνος στο στήθος (στηθάγχη)με αντανάκλαση στη γνάθο. Άλλα άτυπα συμπτώματα που εμφανίζουν οι γυναίκες είναι: κόπωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, ζάλη, ναυτία, εφίδρωση(άνευ αιτίας),αιμωδίες άνω άκρων, κεφαλαλγία, απώλεια όρεξης, διαταραχές ύπνου, βήχας.

Ποιοί είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες;

  • Παχυσαρκία

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν την εμφάνιση παχυσαρκίας κυρίως κατά την εμμηνόπαυση. Είναι επιρρεπείς στην απόκτηση κοιλιακού λίπους που συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρδιακών παθήσεων. Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο στις γυναίκες κατά 64%(συγκριτικά με 46%στους άνδρες).

  • Χοληστερόλη

Μειωμένα επίπεδα HDLχοληστερόλης συνδέονται με αυξημένη θνητότητα στο γυναικείο φύλο(συγκριτικά με το ανδρικό)σε ηλικίες μεγαλύτερες των 65 ετών.

  • Σακχαρώδης διαβήτης

Οι γυναίκες με διαβήτη έχουν 2-4 φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου  συγκριτικά με τους διαβητικούς άνδρες( λόγω έντονης δυσλειτουργίας του ενδοθηλίου)

  • Προσδόκιμο επιβίωσης

Ο μέσος όρος ζωής των γυναικών είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των ανδρών οπότε αναμένεται να εμφανίσουν καρδιακά προβλήματα σε μεγαλύτερες ηλικίες

  • Υψηλή αρτηριακή πίεση

Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να αποβιώσουν λόγω υπέρτασης γιατί είναι λιγότερο συνεπείς στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης

  • Έλλειψη άσκησης

Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου περισσότερο στις γυναίκες απ΄ ότι στους άνδρες. Ωστόσο ,πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι στις Η.Π.Α το 25% των γυναικών δεν ασκείται καθόλου.

  • Κατάθλιψη και στρες

Οι γυναίκες ηλικίας 60 ετών βιώνουν πολύ συχνότερα ψυχοκοινωνικό στρες συγκριτικά με τους άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας (άρα έχουν ένα επιπρόσθετο προδιαθεσικό παράγοντα για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου).

  • Αυτοάνοσο νόσημα

Τα αυτοάνοσα νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ΣΕΛ)εμφανίζονται κατ’ εξοχήν στις γυναίκες. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται στις Η.Π.Α βάσει πρόσφατων καταγραφών. Η εγκυμοσύνη, οι ορμονικές αλλαγές και το άγχος προάγουν την εμφάνιση αυτών των νοσημάτων τα οποία με τη σειρά τους αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων.

  • Νοσήματα σχετιζόμενα με την κύηση

Η προεκλαμψία, ο διαβήτης κύησης και η μυοκαρδιοπάθεια κατά τον τοκετό αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

  • Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

Tα  άτομα με PCOS αναπτύσσουν μεμονωμένους παράγοντες κινδύνου όπως διαβήτης, αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη, υπνική άπνοια.

Επομένως, το PCOS αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Μελέτες αναφέρουν ότι πέντε εκατομμύρια άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας στις Η.Π.Α πάσχουν από PCOS

  • Aντισυλληπτική θεραπεία

Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών δύναται να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου ιδιαίτερα εάν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες όπως η παχυσαρκία και το  κάπνισμα.

 Εμμηνόπαυση

Τα οιστρογόνα ασκούν προστατευτικό ρόλο στο καρδιαγγειακό σύστημα. Όμως η εμμηνόπαυση ή η πρόωρη (αναγκαστική) χειρουργική αφαίρεση των οργάνων προκαλεί πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων οπότε ο κίνδυνος θρομβογένεσης, εμφάνισης αθηρωματικής πλάκας και καρδιακού συμβάματος αυξάνει πολύ.

H διαγνωστική και θεραπευτική αντιμετώπιση των γυναικών που έχουν καρδιαγγειακή νόσο διαφέρει από την αντίστοιχη των ανδρών  στα εξής:

1.Η στεφανιογραφία δεν είναι πάντα διαγνωστική στις γυναίκες. Επί αρνητικών αποτελεσμάτων αλλά υπαρκτών συμπτωμάτων θα πρέπει να προγραμματιστεί περαιτέρω έλεγχος.

2.Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα (από τους άνδρες) δυσανεξία στους α-ΜΕΑ (φάρμακα που χορηγούνται για αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου και της υπέρτασης)

3.Η χορήγηση στατινών (αντιλιπιδαιμική αγωγή) μπορεί να εμφανίσει συχνότερα παρενέργειες στο γυναικείο φύλο

4.Οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να υποβληθούν σε θεραπεία με ασπιρίνη και στατίνες για την πρόληψη μελλοντικών καρδιακών προσβολών συγκριτικά με τους άνδρες. Ωστόσο, μελέτες δείχνουν ότι τα οφέλη είναι παρόμοια και για τα δύο φύλα.

5.Οι γυναίκες έχουν μικρότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη (βy-pass) γιατί παρουσιάζουν συχνότερα αθηρωματική νόσο σε μικραγγειακό επίπεδο.

Συστάσεις από Καρδιολογικά Κέντρα διεθνούς κύρους (CLEVELAND CLINIC,MAYO CLINIC) για πρόληψη εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες:

  • Υγιεινή διατροφή

Προγραμματισμός του εβδομαδιαίου διαιτολογίου (αποφυγή λιπαρών τροφών)τήρηση της μεσογειακής διατροφής, περιορισμός μερίδας και μείωση των <απολαυστικών> αλλά επικίνδυνων τροφών (πχ. γλυκά, τηγανητά, κορεσμένα λιπαρά, υψηλές ποσότητες αλατιού)

  • Διακοπή καπνίσματος
  • Άσκηση και διατήρηση υγιούς βάρους
  • Διαχείριση άγχους
  • Αποφυγή ή σοβαρός περιορισμός αλκοόλ
  • Διόρθωση προδιαθεσικών παραγόντων κινδύνου (αρτηριακή πίεση, σάκχαρο, χοληστερόλη)
  • Τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής

Έρευνες έχουν αποδείξει ότι τέσσερις στις πέντε περιπτώσεις καρδιοπάθειας μπορούν να προληφθούν. Έγκειται στην ατομική υπευθυνότητα της κάθε γυναίκας η σωστή ενημέρωση, παρακολούθηση και βελτίωση των παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο ώστε να μην προσβληθεί από τη δυνητικά θανατηφόρα αυτή νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής της.