Είναι γνωστό ότι το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο, η υψηλή χοληστερόλη και η παχυσαρκία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν ότι η φλεγμονή παίζει τον πλέον βασικό ρόλο στη δημιουργία καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Μεγάλη μερίδα του πληθυσμού δε γνωρίζει τις επιπτώσεις της φλεγμονής στην υγεία και επομένως δεν μπορεί να προστατευτεί.
Τι είναι η φλεγμονή;
H φλεγμονή είναι μέρος της θεραπευτικής απάντησης του οργανισμού (κατά βάση του ανοσοποιητικού συστήματος) στην καταπολέμηση της οποιασδήποτε μόλυνσης και στην επούλωση τραυματισμών. Το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται σε τραυματισμούς του σώματος ή σε είσοδο επιβλαβών μικροβίων απελευθερώνοντας μόρια που βοηθούν στη διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων και τη μεταφορά αμυντικών κυττάρων στη βλαφθείσα περιοχή. Τα αμυντικά κύτταρα διαφεύγουν από τα αγγεία, κατευθύνονται στον προσβεβλημένο ιστό και προκαλούν οίδημα στην περιοχή. Ταυτόχρονα, απελευθερώνονται ουσίες (όπως το μόριο βραδυκινίνη) από τα ενεργοποιημένα κύτταρα του ανοσοποιητικού που αλληλεπιδρούν με τα νευρικά κύτταρα και έτσι προκαλείται ο πόνος στην πάσχουσα περιοχή.
Επομένως, η οξεία φλεγμονή (που διαρκεί λίγες μέρες) είναι χρήσιμη για τον οργανισμό γιατί συμβάλλει στην αποκατάσταση του σώματος από τραυματισμούς, ασθένειες και λοιμώξεις. Όταν η φλεγμονή γίνει χρόνια, η παρατεταμένη ενεργοποίηση των -φυσιολογικά- προστατευτικών μηχανισμών βλάπτει το σώμα.
Πρόσφατες δημοσιεύσεις δείχνουν ότι η χρόνια φλεγμονή είναι ένοχη για πολλές καρδιαγγειακές παθήσεις μέσω του μηχανισμού της αθηροσκλήρυνσης. Όταν τα κύτταρα των αρτηριών υποστούν βλάβη (από το κάπνισμα, τη χοληστερόλη κ.λ.π) η προκύπτουσα φλεγμονή επιτρέπει στα μόρια λίπους ως επίσης και στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να αρχίσουν να συσσωρεύονται στο τοίχωμα της αρτηρίας. Με την πάροδο του χρόνου η ανοσολογική αυτή απόκριση συμβάλλει στη σκλήρυνση και στένωση της αρτηρίας οπότε εμποδίζεται η ροή του αίματος και ισχαιμεί η περιοχή που αρδεύεται από το προσβεβληθέν αγγείο. Με το μηχανισμό αυτό δημιουργούνται τα οξέα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια.
Η σύγχρονη ζωή, οι γρήγοροι ρυθμοί, η έκθεση σε κάθε είδους τοξίνες (όπως ρύποι ή συνθετικές χημικές ουσίες) θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε χρόνια φλεγμονή στο σώμα. Κοινές εξετάσεις αίματος όπως η μέτρηση της CRP, της ομοκυστεϊνης, του ΤNF και της IL-6 αποτελούν δείκτες ελέγχου φλεγμονής στον οργανισμό.
Ευτυχώς, η καταστρεπτική επίπτωση της φλεγμονής είναι ελέγξιμη και αναστρέψιμη μέσω υιοθέτησης υγιεινού τρόπου ζωής.
Ποιες είναι οι συστάσεις για μείωση της φλεγμονής στο σώμα;
- Διαχείριση του άγχους
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι το χρόνιο στρες αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες ανάπτυξης χρόνιας φλεγμονής. Οι ορμόνες του λελογισμένου στρες είναι σημαντικές για τη μεταβολική ισορροπία. Τουναντίον, η περίσσεια αυτών επηρεάζει αρνητικά τη ψυχολογική, φυσιολογική και συναισθηματική υγεία. Χαλαρωτικές δραστηριότητες όπως η ακρόαση μουσικής, η γιόγκα, ο διαλογισμός, η κοινωνική επαφή με αγαπημένα πρόσωπα μειώνουν το άγχος.
Επίσης, η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου μειώνει τη φλεγμονή. Η συστηματική έλλειψη ύπνου και η χρονικά περιορισμένη διάρκεια της φάσης REM προκαλεί μεταβολικά προβλήματα και προάγει τις φλεγμονώδεις διεργασίες. Είναι ωφέλιμη η διατήρηση σταθερού προγράμματος ύπνου, η ύπαρξη χαλαρωτικού περιβάλλοντος και η αποφυγή χρήσης ψηφιακών συσκευών που εκπέμπουν μπλε φως μία ώρα πριν τον ύπνο.
- Επίτευξη υγιούς σωματικού βάρους
Βάσει επιστημονικών δεδομένων το 39% των ενηλίκων ήταν υπέρβαροι το 2016 ενώ το 2018 0 Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι η παχυσαρκία επηρεάζει το 13% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού. Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία είναι κύριοι παράγοντες κινδύνου για χρόνιες ασθένειες όπως ο διαβήτης τύπου ΙΙ, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ορισμένοι καρκίνοι (ενδομήτριο, μαστός, ωοθήκες, προστάτη, παχύ έντερο, ήπαρ, νεφρός, χοληδόχος κύστη) και για μυοσκελετικές παθήσεις. Η αύξηση των ωρών άσκησης, η μείωση της πρόσληψης αλατιού ,η αποφυγή καπνού και αλκοόλ ως και η επιλογή μη επεξεργασμένων τροφών αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της προσπάθειας για έλεγχο του σωματικού βάρους.
- Αύξηση του χρόνου της άσκησης
H τακτική άσκηση είναι ένα εξαιρετικός τρόπος για την πρόληψη της φλεγμονής. Είναι αποδεδειγμένο ότι η αύξηση της καθημερινής δραστηριότητας μειώνει τα επίπεδα των δεικτών φλεγμονής. Μελέτη του HARVARD MEDICAL SCHOOL συστήνει στον ενήλικο πληθυσμό εβδομαδιαίο πρόγραμμα άσκησης 120-150΄/βδομάδα αερόβιας άσκησης και 60-75΄/βδομάδα άσκηση με αντιστάσεις για να διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα οι δείκτες φλεγμονής. Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι το τακτικό γρήγορο περπάτημα μειώνει τα επίπεδα χρόνιας φλεγμονής (και αποδείxτηκε ωφέλιμο ακόμα και για τη φλεγμονώδη νεφρική νόσο).
- Ρύθμιση του σακχάρου
Για να επιτευχθεί ο έλεγχος του σακχάρου πρέπει να αποφεύγεται η χρήση επεξεργασμένων τροφών, να περιορίζεται η κατανάλωση άπαχων πρωτεϊνών και να αυξάνεται η πρόσληψη τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες όπως λαχανικά, φρούτα και δημητριακά ολικής άλεσης ή γλυκοπατάτας.
- Κατανάλωση αντιφλεγμονωδών τροφών
Η προστασία από τη χρόνια φλεγμονή μπορεί να επιτευχθεί μέσω διατροφής πλούσια σε φρέσκα λαχανικά, φρούτα, ω-3 λιπαρά οξέα και τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Καλές πηγές αντιοξειδωτικών τροφών για μείωση της φλεγμονής και πρόληψη της βλάβης του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες είναι:
1.Φυλλώδη πράσινα λαχανικά
2.Ντομάτες
3.Μπαχαρικά (κουρκουμάς, κανέλα, κύμινο)
4.Βότανα (δενδρολίβανο)
5.Όσπρια
Άλλα αντιφλεγμονώδη τρόφιμα που ενισχύουν το φραγμό του μικροβιώματος του εντέρου περιλαμβάνουν τα σταφύλια ,το σέλινο, το ελαιόλαδο, το τσάι, το κακάο και τροφές πλούσιες σε προβιοτικά (γιαούρτι, ξινολάχανο).
Η τήρηση της μεσογειακής δίαιτας έχει αναφερθεί ως μία από τις καλύτερες αντιφλεγμονώδεις διατροφές.
- Εμβολιασμός
Οι ιογενείς λοιμώξεις προκαλούν φλεγμονώδες περιβάλλον στο σώμα επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται για να καταπολεμήσει την ασθένεια. Οι εμβολιασμοί μπορούν να προστατέψουν τον οργανισμό από αρκετές ασθένειες. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το αντιγριπικό εμβόλιο προστατεύει από έμφραγμα και εγκεφαλικά επεισόδια.
- Περιποίηση των δοντιών
Τα βακτήρια που συσσωρεύονται στα δόντια μπορούν να προκαλέσουν ουλίτιδα και να μεταφέρουν τη φλεγμονή στα αιμοφόρα αγγεία. Το καθημερινό σχολαστικό βούρτσισμα των δοντιών και η τακτική οδοντιατρική επίσκεψη συντελεί ουσιαστικά στην πρόληψη της φλεγμονής.
Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Ομότιμου Καθηγητή Ιωάννη Νανά που αιφνιδίως απεβίωσε προ ημερών. Αδιαμφισβήτητα, η κοινωνία έχασε έναν εξαίρετο, πρωτοπόρο επιστήμονα (με έντονο φιλανθρωπικό έργο) που είχε αποκλειστικά -δια βίου- μοναδικό στόχο την ανακούφιση και θεραπεία του ασθενούς. Η Πανεπιστημιακή κοινότητα στερήθηκε ένα μοναδικό Δάσκαλο που εκπαίδευσε με απαράμιλλο ζήλο πλειάδα φοιτητών και ειδικευομένων. Πλείστοι εξ’ αυτών εξελίχθηκαν σε λαμπρούς επιστήμονες και προσφέρουν ιατρική φροντίδα τόσο στην ημεδαπή όσο στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Σε προσωπικό επίπεδο, έχασα έναν άνθρωπο που μου δίδαξε τα ανθρώπινα ιδεώδη (ήθος, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη) την απόλυτη αφοσίωση στον ασθενή και μου στάθηκε ως πνευματικός πατέρας. Η μνήμη του θα είναι αέναη. Στη θύμηση μου θα μείνει για πάντα η φράση του: <<Σημασία δεν έχει να γίνεις κάτι αλλά να προσφέρεις κάτι>>.
Αφήστε ένα σχόλιο