Χοληστερόλη: Ο σιωπηλός εχθρός του αιώνα μας

Η χοληστερόλη είναι λιπίδιο, έχει κηρώδη και λιπαρή υφή και παράγεται στο ήπαρ. Είναι ζωτικής σημασίας για το σχηματισμό των κυτταρικών μεμβρανών, ορισμένων ορμονών και της βιταμίνης D. Για τη μεταφορά της μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στα αγγεία χρησιμοποιούνται οι λιποπρωτεΐνες (σωματίδια που παράγονται στο ήπαρ). Οι δύο κύριες μορφές λιποπρωτεΐνης είναι η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) και η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL). Η LDL μεταφέρει τη χοληστερόλη στο τοίχωμα των αρτηριών και είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας η οποία περιορίζει τη ροή του αίματος στα αγγεία. Αντίθετα, η HDL βοηθά στην απομάκρυνση της χοληστερόλης.

Τα βέλτιστα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης πρέπει να είναι <170mg/dl, της HDL > 45mg/dl και της LDL < 100mg/dl και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου<70mg/dl.

Η υψηλή χοληστερόλη δεν προκαλεί συμπτώματα έως ότου δημιουργηθούν καρδιαγγειακά συμβάματα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να ελέγχονται τα επίπεδά της σε τακτική βάση.

Τα αίτια της υψηλής χοληστερόλης είναι:

Α. Γενετικοί λόγοι. Έλλειψη γονιδίων που είναι υπεύθυνα για την επεξεργασία της  χοληστερόλης  και των λιπών.

B. Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη. Επίσης ,το κάπνισμα και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας συντελούν στην εμφάνιση υπερλιπιδαιμίας.

Η βελτίωση των επιπέδων της χοληστερόλης μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Συχνά, η αλλαγή των καθημερινών συνηθειών μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα της χοληστερόλης αλλά αν αυτό δεν επιτευχθεί είναι αναγκαία η λήψη φαρμακευτικής αγωγής.

Ποιές είναι οι καθημερινές συνήθειες που επηρεάζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης;

• Υγιεινή διατροφή

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει τον περιορισμό των κορεσμένων λιπαρών σε λιγότερο από 6% των ημερήσιων θερμίδων και φυσικά την ελαχιστοποίηση της λήψης trans λιπαρών. Αυτό συνεπάγεται τον περιορισμό πρόσληψης κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που παρασκευάζονται με πλήρες γάλα. Περιορισμό των τηγανισμένων τροφών και μαγείρεμα με υγιή έλαια όπως  το φυτικό λάδι. Έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα πουλερικά, τα ψάρια και τους ξηρούς καρπούς. Σοβαρός περιορισμός της κατανάλωσης ζάχαρης.

• Άσκηση

Είναι γνωστό ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής μειώνει την HDL χοληστερόλη. Τουλάχιστον 150 λεπτά αερόβιας άσκησης μέσης έντασης αρκούν για τη μείωση τόσο της χοληστερόλης όσο και της υψηλής αρτηριακής πίεσης.

• Διακοπή καπνίσματος

Το  κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου στα υπερλιπιδαιμικά άτομα. Με τη διακοπή του καπνίσματος δύναται να αυξηθούν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης και να μειωθούν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και έτσι να προστατευτεί το ενδοθήλιο των αγγείων.

• Αυξημένο βάρος

Το υπερβολικό βάρος τείνει να αυξάνει την LDL και να μειώνει την HDL χοληστερόλη. Απώλεια βάρους 5 έως 10% μπορεί να βελτιώσει τους ανωτέρω δείκτες.

Παρατίθενται παρακάτω νεότερα δεδομένα  που καταρρίπτουν φημολογίες για τη φαρμακευτική αντιλιπιδαιμική αγωγή (στατίνες)

• Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των στατινών δεν είναι συχνές

Δημοσίευση στο έγκριτο περιοδικό Circulation υποστηρίζει ότι  τα καρδιαγγειακά οφέλη της θεραπείας με στατίνες υπερισχύουν κατά πολύ των πιθανών βλαβών. Επίσης, δεν υπήρχε (στη συγκεκριμένη μετα-ανάλυση) αυξημένος κίνδυνος καρκίνου στους ασθενείς που θεραπεύονταν με στατίνη συγκριτικά με αυτούς που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Βάσει της παρούσας μελέτης η βασική ανεπιθύμητη ενέργεια των στατινών ήταν η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη.

• Οι στατίνες μειώνουν τα καρδιαγγειακά συμβάματα

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο ακόμη και αν έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα LDL ωφελούνται από τη θεραπεία με στατίνες. Αυτό οφείλεται  στο γεγονός ότι οι στατίνες προλαμβάνουν τόσο  την αύξηση των αθηροσκληρωτικών πλακών όσο και τη ρήξη αυτών στα αγγεία των στεφανιαίων ασθενών.

• Έγκαιρη χορήγηση στατινών οδηγεί σε πλήρη αναστροφή της αρτηριοσκλήρυνσης

Νέα δεδομένα από μελέτες σε πειραματόζωα (στο Κarolinska Institute) δείχνουν ότι είναι δυνατή η πλήρη ύφεση της αρτηριοσκλήρυνσης μειώνοντας τα επίπεδα της χοληστερόλης όταν η χορήγηση των στατινών γίνει σε πρώιμα στάδια. Σ’ ότι αφορά τους ανθρώπους, τα άτομα με κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου θα ωφεληθούν περισσότερο από την πρώιμη παρά από την καθυστερημένη έναρξη της θεραπείας.

Συμπερασματικά, οι στατίνες είναι μέρος της θεραπείας αλλά σημαντικό ρόλο κατέχουν και οι υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις για τον έλεγχο της χοληστερόλης γιατί όπως είπε και ο Edward Stanley “εκείνοι που πιστεύουν ότι δεν έχουν χρόνο για υγιεινή διατροφή και άσκηση αργά η γρήγορα θα βρουν χρόνο για τη νόσο”. Το ελπιδοφόρο είναι ότι οι νεότερες γενιές είναι δεκτικές σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις.