Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε την επιδημία του SARS-CoV-2 ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρόλο που οι κύριες εκδηλώσεις της νόσου είναι από το αναπνευστικό σύστημα, μερικοί ασθενείς παρουσιάζουν και σοβαρές επιπτώσεις από το καρδιαγγειακό σύστημα (Lancet 2020). Επίσης και ασθενείς με υποκείμενα καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου. Η προσβολή του καρδιαγγειακού συστήματος φαίνεται να οφείλεται στους εξής παράγοντες:

  • αυξημένες μεταβολικές απαιτήσεις του μυοκαρδίου λόγω της λοίμωξης
  • συστηματική φλεγμονή
  • άμεση μυοκαρδιακή βλάβη από τον ιό

Covid-19 & Οξεία καρδιακή βλάβη

Από δημοσιευμένες μελέτες που αφορούν τον πληθυσμό της Wuhan φαίνεται ότι οι ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα που αντιμετωπίστηκαν στη ΜΕΘ συχνά παρουσίασαν επιπλοκές όπως οξεία καρδιακή βλάβη. Μεταξύ 40 νοσηλευόμενων ασθενών με πνευμονία από COVID-19 το 12% παρουσίασε μυοκαρδιακή βλάβη (Lancet 2020) ενώ σε 118 νοσηλευόμενους με πνευμονία από COVID-19, 16%  παρουσίασαν αρρυθμία και 7% οξεία μυοκαρδιακή βλάβη (Jama). Επιπλέον σύμφωνα με δεδομένα από την Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας (ΕΕΥΚ) ασθενείς με λοίμωξη από SARS-CoV-2 παρουσίασαν αρχικά συμπτώματα από το καρδιαγγειακό σύστημα (αίσθημα παλμών, προκάρδια δυσφορία) και όχι από το αναπνευστικό.

Σύμφωνα λοιπόν με την ΕΕΥΚ ανάμεσα στους ασθενείς που πέθαναν από την νόσο COVID-19 το 12% δεν είχε υποκείμενη καρδιαγγειακή νόσο αλλά εξέλιξε σοβαρή καρδιακή βλάβη με αυξημένα επίπεδα καρδιακών ενζύμων (cTnI) ή καρδιακή ανακοπή κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους.

SARS-CoV-2 & ΑCE2

Το μετατρεπτικό ένζυμο 2 της αγγειοτενσίνης (ΑCE2) είναι μία αμινοπεπτιδάση προσδεμένη στην εξωτερική πλευρά της κυτταρικής μεμβράνης και παίζει σπουδαίο ρόλο στο καρδιαγγειακό και ανοσολογικό σύστημα. Το ΑCE2 αναγνωρίστηκε ως ένας λειτουργικός υποδοχέας των κορωνοϊών ( SARS-CoV & SARS-CoV-2).

Τα συμπτώματα είναι πιο σοβαρά σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα που ίσως σχετίζονται και με αυξημένα επίπεδα έκφρασης του ΑCE2 σε αυτούς τους ασθενείς σχετικά με τους υγιείς.

Αρχικά πολλοί επιστήμονες είχαν υποθέσει ότι θα ήταν προτιμότερο να αντικατασταθούν όλα τα καρδιακά φάρμακα  που αυξάνουν αυτούς τους υποδοχείς. Όμως πρόσφατα δημοσιευμένα έγκυρα άρθρα υποστηρίζουν την προστατευτική δράση των φαρμάκων αυτών (α-ΜΕΑ, ΑΥΑ) γιατί καταλαμβάνουν τους υποδοχείς και δεν μπορεί να συνδεθεί με την ίδια ευκολία ο ένοχος ιός. Άρα σύμφωνα με τις μέχρι τώρα  διεθνείς συστάσεις δεν είναι αναγκαία η διακοπή των ανωτέρω καρδιολογικών φαρμάκων. Εάν όμως ο ασθενής νοσήσει έστω και ηπίως θα πρέπει να ενημερώσει άμεσα τον θεράποντα καρδιολόγο του.

Ασθενείς με προυπάρχουσα καρδιακή νόσο

Με τα τωρινά δεδομένα φαίνεται ότι στους ασθενείς με λοίμωξη από SARS-CoV-2 το υπόστρωμα καρδιαγγειακής νόσου μπορεί να επιδεινώσει την εικόνα της πνευμονίας και να εντείνει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Οι ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο οι οποίοι προσβάλλονται από SARS-CoV-2 συχνά εμφανίζουν φτωχή πρόγνωση. Είναι πιθανή η εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας καθώς και η επακόλουθη αιφνίδια επιδείνωση της κατάστασής τους.

Στους ασθενείς που πάσχουν ήδη από καρδιακή ανεπάρκεια, η λοίμωξη από SARS-CoV-2 μπορεί να δράσει σαν έναυσμα για την απορρύθμιση της κλινικής τους κατάστασης.

Ανησυχία ωστόσο προκαλεί και η επαγόμενη από τη θεραπεία του COVID-19  μυοκαρδιακή βλάβη. Σε μελέτη 118 ασθενών με COVID-19 το 90% έλαβε αντιιική αγωγή. Πολλά αντιιικά φάρμακα σχετίζονται με εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας, αρρυθμιών και άλλων καρδιαγγειακών ανωμαλιών. Επομένως κατά τη διάρκεια της θεραπείας για COVID-19 με αντιιικά φάρμακα θα πρέπει να παρακολουθείται στενά η πιθανότητα εμφάνισης καρδιοτοξικότητας.

Συστάσεις για τους καρδιολογικούς ασθενείς

  • Ακολουθούμε τις γενικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του ΕΟΔΥ για αποφυγή προσβολής και μετάδοσης της νόσου ( Οδηγίες : Η πανδημία του αιώνα που σαρώνει την υφήλιο )
  • Η συνήθης συνταγογράφηση θα γίνεται πλέον μέσω e-mail, sms και τηλεφωνικής επικοινωνίας. Επί απουσίας συμπτωμάτων ή εμφάνισης ήπιων συμπτωμάτων δεν ενδείκνυται η κλινική εξέταση στο νοσοκομείο, αλλά συχνή επικοινωνία με το θεράποντα ιατρό.
  • Ακολουθούμε σωστή διατροφή (αποφυγή άλατος), άσκηση και διακοπή καπνίσματος
  • Δεν αλλάζουμε φαρμακευτική θεραπεία για την υπέρταση. Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής & Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας τονίζουν ότι δεν υπάρχει λόγος για αλλαγή των φαρμάκων που ανήκουν στις κατηγορίες ACE – αναστολείς & ΑRBs και δίνονται για έλεγχο της υπέρτασης
  • Αυστηρή ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη ως επίσης και της καρδιακής ανεπάρκειας (ως χρόνιες νόσοι) για να μειωθούν τυχόν υποτροπές και εισαγωγές στο νοσοκομείο
  • Επί απορρύθμισης των αιμοδυναμικών παραμέτρων (καρδιακή συχνότητα, αρτηριακή πίεση) ή/ και εμφάνισης πυρετού,ζάλης, δύσπνοιας, θωρακικού άλγους σύσταση για  άμεση επικοινωνία με το θεράποντα ιατρό.