Η εύρυθμη λειτουργία της καρδιάς οφείλεται στην ύπαρξη εξειδικευμένoυ ηλεκτρικού συστήματος που παράγει και μεταφέρει ηλεκτρικά ερεθίσματα ώστε να εξασφαλιστεί τόσο η συστολή όσο και η διαστολή της (συνήθως 60-80 φορές/λεπτό). Τα ερεθίσματα αυτά εξορμώνται από το γηγενή βηματοδότη της καρδιάς που λέγεται φλεβόκομβος (εξ’ού και ο φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός λέγεται φλεβοκομβικός).

Όταν ο φλεβόκομβος απωλέσει τον έλεγχο του καρδιακού ρυθμού τότε οι κόλποι της καρδιάς δρουν ως βηματοδότης και χτυπούν γρήγορα, χαοτικά και άρρυθμα οπότε δημιουργείται η κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ).

Atrial fibrillation ablation - Mayo Clinic
Η ΚΜ είναι η συχνότερη καρδιακή αρρυθμία. Στην παρούσα χρονική φάση περίπου 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ πάσχουν από την πάθηση ενώ στη χώρα μας 250.000 άτομα εμφανίζουν τη νόσο. Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι άκρως δυσοίωνες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της συσχέτισης της νόσου με την ηλικία. Δυσοίωνο είναι και το σκηνικό στην Ευρώπη καθώς ο αριθμός των ασθενών που πάσχουν από ΚΜ (άνω των 55 ετών) αναμένεται να αυξηθεί από 8,8 εκατομμύρια το 2010 σε 17,9 εκατομμύρια το 2060.

Atrial Fibrillation and Stroke | AtriCureΗ αρρυθμία αυτή απαιτεί άμεση αντιμετώπιση λόγω του γεγονότος ότι μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο ή /και καρδιακή ανεπάρκεια. Αυτό συμβαίνει γιατί η ακανόνιστη κολπική συστολή αφενός επάγει σε δημιουργία θρόμβων αφετέρου λόγω της ταχείας κοιλιακής ανταπόκρισης δύναται να προκαλέσει δυσλειτουργία του μυοκαρδίου. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) οι πάσχοντες από ΚΜ έχουν 4-5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από εγκεφαλικό ισχαιμικό επεισόδιο συγκριτικά με εκείνους που δεν πάσχουν από τη νόσο. Στις ΗΠΑ περίπου 750.000 ασθενείς νοσηλεύονται κάθε χρόνο από ΚΜ και 130.000 πεθαίνουν ετησίως από αυτήν.

Με βάση τη χρονική διάρκεια των επεισοδίων η κολπική μαρμαρυγή χαρακτηρίζεται ως:

  • Παροξυσμική: μέγιστη διάρκεια επεισοδίου έως 7 μέρες
  • Εμμένουσα: μέγιστη διάρκεια επεισοδίου μεγαλύτερη από 7 μέρες
  • Μακροχρόνια εμμένουσα: συνεχής κολπική μαρμαρυγή διάρκειας άνω του ενός έτους
  • Μόνιμη: όταν ο ασθενής παραμένει μόνιμα σε ΚΜ

Είναι ενδιαφέρον ότι ένας στους τέσσερις ενήλικες άνω των 40 ετών αναμένεται να εμφανίσει ΚΜ στη διάρκεια της ζωής του. Επίσης η ΚΜ επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου (τα επεισόδια γίνονται συχνότερα, μεγαλύτερης διάρκειας και πιο δύσκολα διαχειρίσιμα).

Αίτια και επιβαρυντικοί παράγοντες

Η αιτία της ΚΜ παραμένει εν πολλοίς άγνωστη έχουν όμως εντοπιστεί αρκετοί επιβαρυντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή της:

  • Ηλικία άνω των 65 ετών
  • Υπέρταση
  • Παχυσαρκία
  • Διαβήτης
  • Σύνδρομο υπνικής άπνοιας
  • Καρδιολογικές νόσοι (στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθεια)

Διάγνωση

  • Atrial Fibrillation Brings Stroke Risk - A Test You Can Do - McLeod HealthΨηλάφηση σφυγμού από τον ασθενή ή από άλλο οικείο πρόσωπο (πλήρως ακανόνιστος)
  • Ηλεκτροκαρδιογράφημα
  • Η ανίχνευση της ΚΜ δεν είναι πάντα εύκολη. Πολλοί ασθενείς δεν εμφανίζουν συμπτώματα (σιωπηρή ΚΜ) ή παρουσιάζουν σπάνια επεισόδια. Στις περιπτώσεις αυτές η 24ωρη καταγραφή του ρυθμού της καρδιάς (holter ρυθμού) μπορεί να είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη.
  • Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη (ΗΦΜ)

Η έγκαιρη διάγνωσή της είναι υψίστης σημασίας για την αποτελεσματική προστασία των ασθενών.

ΣυμπτώματαWhat is Atrial Fibrillation (AF)? - Heart Foundation

  • Έντονο αίσθημα παλμών (περιγράφεται ως “φτερούγισμα”)
  • Ζάλη, εφίδρωση
  • Κόπωση
  • Προκάρδια δυσφορία
  • Απουσία συμπτωμάτων

Δυστυχώς οι ασθενείς που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα δεν έχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου.

Φαρμακευτική αγωγή

  • Φάρμακα που επιβραδύνουν την καρδιακή συχνότητα (στόχος είναι η μείωση των σφύξεων κάτω από 100 σφ./λεπτό σε ηρεμία)
  • Αντιαρρυθμικά φάρμακα
  • Αντιπηκτική αγωγή (κουμαρινικά αντιπηκτικά, “νεότερα” αντιπηκτικά που όμως αντενδείκνυται σε ασθενείς με μηχανικές προσθετικές καρδιακές βαλβίδες)
  • Αντενδείκνυται η χορήγηση ασπιρίνης ή άλλων αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων
  • Επί αστοχίας των αντιαρρυθμικών φαρμάκων η θεραπεία της ΚΜ μπορεί να επιτευχθεί επεμβατικά με κατάλυση (ablation) των πνευμονικών φλεβών. Το ποσοστό επιτυχίας υπερβαίνει το 70% σε ασθενείς με παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή.

Understanding AFib: Tips for a healthy life with atrial fibrillation - ScopeΣυμβουλές για πρόληψη της ΚΜ

  • Ρύθμιση του σωματικού βάρους . Σε περίπτωση παχυσαρκίας συστήνεται άμεσος περιορισμός 10% του σωματικού βάρους
  • Σωστή διατροφή. Λήψη φρούτων και λαχανικών(βέλτιστη δόση: 5 μερίδες / ημέρα) και αποφυγή κορεσμένων λιπαρών. Περιορισμός υπερβολικής λήψης καφεΐνης (η φυσιολογική ημερήσια κατανάλωση καφέ δεν έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής) και αλκοόλ. Κατανάλωση αλκοόλης περισσότερο από 12 γρ. την ημέρα (ποσότητα που αναλογεί σε ένα ποτήρι κρασί ή ένα μπουκάλι μπύρα) αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ΚΜ. Επίσης η κατανάλωση πέντε ποτών την ίδια χρονική στιγμή  αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής ανεξάρτητα από την περαιτέρω εβδομαδιαία κατανάλωση οινοπνεύματος.
  • Κολπική Μαρμαρυγή και άσκηση | KINESIS GYMΗ άσκηση απαλλάσσει από το άγχος, μειώνει την αρτηριακή πίεση, βελτιώνει το σωματικό βάρος και σταθεροποιεί τον καρδιακό ρυθμό. Οι πρόσφατες αμερικανικές οδηγίες συστήνουν γρήγορο βάδισμα περίπου 150 λεπτά/ εβδομάδα. Σύμφωνα με βιβλιογραφικά δεδομένα ασθενείς που έπασχαν από ΚΜ αλλά ακολουθούσαν τακτικό εβδομαδιαίο πρόγραμμα άσκησης είχαν πολύ μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου συγκριτικά με αυτούς που έπασχαν από την ίδια νόσο και λάμβαναν μόνο φαρμακευτική αγωγή.
  • Διακοπή καπνίσματος
  • Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
  • Διόρθωση υπνικής άπνοιας (όπου υφίσταται) και εξασφάλιση 7-9 ωρών ύπνου
  • Έλεγχος του στρες (με φυσικές μεθόδους ή φαρμακευτική αγωγή)
  • Τήρηση των οδηγιών και της αγωγής του καρδιολόγου

Αναντίρρητα η κολπική μαρμαρυγή έχει τα χαρακτηριστικά σύγχρονης επιδημίας η οποία σχετίζεται με αυξημένη θνητότητα και νοσηρότητα λόγω πρόκλησης σοβαρών επιπλοκών. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση έχει σκοπό τόσο την ελάφρυνση των συμπτωμάτων των ασθενών όσο και τη μείωση των επιπλοκών της νόσου.